Belpork verenigt alle stakeholders van de varkenskolom, van riek tot vork, om meerwaarde te creëren in het Belgische varkensvlees. Die toegevoegde waarde creëren, dat doet Belpork aan de hand van integrale ketenbewaking. Liesbet Pluym, coördinator en kwaliteitsadviseur, licht toe.
Belpork heeft als hoofddoel om toegevoegde waarde te creëren in de productieketen van varkensvlees. Over welke toegevoegde waarde gaat het en hoe wordt die gecreëerd?
Liesbet Pluym: ‘Belpork creëert een toegevoegde waarde in de varkenskolom door onder meer het beheer van kwaliteitslabels en het opzetten van ketenoverschrijdende projecten. Als Belpork beheren we twee labels: Certus (voor vers varkensvlees) en Meesterlyck (voor kookham en gedroogde ham). Beide labels staan voor een kwaliteitsvol en voor de consument smaakvol product dat zich onderscheidt van het standaard varkensvlees en concurrentieel is op zowel de nationale als internationale markt. Het kwaliteitsonderscheid maken we door in te spelen op diverse thema’s, zoals dierenwelzijn, (dier)gezondheid, voedselveiligheid, traceerbaarheid en vleeskwaliteit. In de bijhorende lastenboeken worden bovenwettelijke eisen opgelegd rond deze thema’s – voor elke schakel in de varkenskolom. Op die manier draagt iedereen in de keten zijn steentje bij om tot een kwalitatief product te komen.
Daarnaast ondersteunen we ook wetenschappelijke projecten en zetten we zelf projecten op, bijvoorbeeld voor de monitoring van het antibioticumgebruik. Als de uitkomst van die projecten relevant is, dan wordt die meegenomen in de lastenboeken. Hoewel we als Belpork deze projecten als pionier opzetten voor de varkenskolom, zorgen we er altijd voor dat uitbreiding naar andere sectoren mogelijk is. Zo werd het project AB Register in 2017 uitgebreid naar de pluimveesector en in 2018 naar de melkveesector; onze databank wordt dus nu ook door deze twee sectoren gebruikt.’
De projecten die Belpork opzet of waaraan Belpork meewerkt, zijn die relevant voor de consument?
Liesbet Pluym: ‘Belpork heeft altijd de ambitie om een voortrekkersrol te vervullen. We streven ernaar om projecten op te zetten over wat er op dat moment leeft bij de consument – zoals diergezondheid, antibioticumresistentie, dierenwelzijn en duurzaamheid. Dit verandert natuurlijk doorheen de tijd. Bij de opstart van Belpork in 2000 waren voedselveiligheid en traceerbaarheid heel belangrijke thema’s voor de consument. De oprichting van het Certus-kwaliteitslabel en de ontwikkeling van een eigen traceringssysteem, TRACY, zijn daaruit voortgevloeid. Later is antibioticumresistentie een belangrijk thema geworden en heeft Belpork in 2014 de allereerste databank in België voor de registratie van het antibioticumgebruik in de varkenssector opgericht: het AB Register. Op dit moment lopen er projecten rond dierenwelzijn, het dierenwelzijnsinitiatief en diergezondheid, met het bedrijfsgezondheidsplan.’
Op welke manier verschilt het bedrijfsgezondheidsplan van Belpork van de bedrijfsbegeleiding zoals die is vastgelegd in de wetgeving?
Liesbet Pluym: ‘De bedrijfsbegeleiding zoals vastgelegd in de wetgeving voorziet dat de bedrijfsdierenarts zes keer per jaar langsgaat op het bedrijf – om de twee maanden, dus. De dierenarts komt langs bij de veehouder, overloopt de eventuele problemen en bekijkt waar er knelpunten zijn. Samen met de veehouder wordt dan ook besproken welke acties ondernomen kunnen worden om die problemen en knelpunten te verbeteren. Deze bedrijfsbegeleiding is echter niet verplicht.
Belpork heeft bedrijfsbegeleiding opgenomen in het lastenboek van Certus; daardoor is het verplicht voor de deelnemende veehouders. Veehouders met een hoog antibioticumgebruik zijn bovendien via het Certus-lastenboek verplicht om een plan van aanpak op te maken. Op die manier wil Belpork de bedrijven naar een hoger gezondheidsniveau en een meer verantwoord antibioticumgebruik begeleiden.
Snel gerichte actie ondernemen zodra er problemen of een te hoog antibioticumgebruik opduiken, is een goede stap voorwaarts … maar niet voldoende. Bovendien willen we de bedrijfsbegeleiding meer planmatig aanpakken. Daarom ontwikkelen we nu – samen met een externe partner – een online tool waarmee veehouders en hun dierenarts de bevindingen tijdens een bedrijfsbezoek eenvoudig kunnen registreren, acties kunnen toekennen, resultaten meten en evoluties opvolgen. Door zo’n praktische tool aan te bieden willen we de dialoog tussen de veehouder en zijn dierenarts stimuleren en zo, op een proactieve manier, de gezondheid van de varkens op alle bedrijven bevorderen – ongeacht hun huidig antibioticumgebruik.’
Het dierenwelzijnsinitiatief is een samenwerking met de universiteit van Bristol. Waarom dit initiatief en die samenwerking?
Liesbet Pluym: ‘Dierenwelzijn is al opgenomen in de kwaliteitswerking van Belpork, maar we willen hier nog meer op inzetten en het verder uitbouwen. Daartoe evalueren we of de huidige dierenwelzijnsnormen nog relevant zijn en of het lastenboek kan worden uitgebreid met extra normen die praktisch ook haalbaar zijn voor de veehouders. We hebben ook een doorlichting gedaan van de verschillende schakels in de keten op het vlak van dierenwelzijn en we voorzien audits met inspecteurs die speciaal getraind zijn op het vlak van dierenwelzijn.
Hiervoor werken we nauw samen met de universiteit van Bristol. Waarom? Omdat zij internationale ervaring hebben met de evaluatie van dierenwelzijn in kwaliteitssystemen en gerenommeerd zijn op vlak van welzijnsbeoordeling op bedrijfsniveau. De aanpassingen in ons Certus-lastenboek zijn samen met hen uitgewerkt en zij hebben ook de inspecteurs opgeleid. Er werd daarbij gewerkt volgens het principe van ‘train-the-trainer’: reeds getrainde inspecteurs kunnen zo hun kennis doorgeven aan andere inspecteurs én hun eigen kennis op peil houden – zonder dat medewerkers van de universiteit van Bristol telkens naar België hoeven te komen.
De resultaten uit dit project zullen gefaseerd opgenomen worden in de Certus-kwaliteitswerking. De extra normen die voortgevloeid zijn uit de evaluatie van het lastenboek en de doorlichting in de primaire sector zullen op 1 januari 2020 geïmplementeerd worden. Het gaat onder andere om de registratie van het sterftepercentage van de verschillende diercategorieën, de evaluatie van staartbijten, de beoordeling van het exploratief gedrag van de varkens en een verplicht euthanasiebeleid waarvoor Belpork een basisversie zal opmaken. Dit project loopt ook in 2020 verder en zal in de komende jaren verder gefaseerd geïmplementeerd worden.’
