Het gebruik van antibiotica is nog maar een 70-tal jaren ingeburgerd. En terwijl ze in de beginjaren een wondermiddel leken voor zowel de humane gezondheid als de veeteelt, worden we nu geconfronteerd met de neveneffecten van antibiotica: bacteriën worden resistent, met gevolg voor onze eigen gezondheid. Hoog tijd om het gebruik van antibiotica aan banden te leggen. Prof. dr. Jeroen Dewulf van UGent licht tijdens de Round Table van Belgian Meat Office het actieplan en de resultaten van de Belgische veeteelt toe.
Elk gebruik van antibiotica betekent dat we actief selecteren op resistentie. Deze collateral damage is er altijd’, benadrukt prof. dr. Jeroen Dewulf van de universiteit UGent. Vanuit zijn specialiteit op het vlak van veterinaire epidemiologie brengt prof. dr. Dewulf het gebruik van antibiotica bij dieren in kaart en werkt hij actief mee aan programma’s die het antibioticaverbruik in de Belgische veeteelt moeten reduceren tot een duurzaam niveau.
Eén wereld, één gezondheid
‘We leven in een wereld waarin mensen, huisdieren, veeteelt en wild één groot geheel vormen. Onze handelingen in de veeteelt hebben dan ook impact op onze eigen gezondheid. Ook omgekeerd kunnen mensen dieren besmetten, denk maar aan de MRSA-bacterie’, illustreert prof. dr. Dewulf. ‘Dankzij goede controles zijn er evenwel amper antibiotica te vinden in het vlees dat we consumeren. De dosissen die we nog detecteren, zijn bovendien zodanig laag dat ze geen resistentie kunnen creëren.’
‘Elke toepassing van antibiotica heeft als neveneffect dat we resistente bacteriën selecteren. Dat kan je niet vermijden. Wel kunnen we deze collateral damage beperken door zeer bewust om te gaan met antibiotica. Zo speelt uiteraard de totale hoeveelheid toegediende antibiotica een bepalende rol. Ook de dosis en behandelingsduur zijn belangrijke factoren. Verder kunnen we het optreden van resistentie beperken door de keuze van smalspectrumantibiotica in plaats van breedwerkende producten. Tot slot is de toedieningswijze cruciaal. Individuele behandeling van dieren is immers veel efficiënter dan orale toediening via voeders of water.’
Succesvol actieplan voor reductie
Via het nationale rapport van BelVet-Sac, het Belgian Veterinary Surveillance of Antibacterial Consumption, wordt het antibioticagebruik in de Belgische veeteelt sinds 2011 nauwgezet opgevolgd. Zo worden de effecten van de inspanningen goed zichtbaar en kan het antibioticagebruik sneller gereduceerd worden. Het soort antibiotica maakt een groot verschil op vlak van resistentie. Daarom zoomt het rapport ook dieper in op de types antibiotica. Hieruit blijkt dat in de Belgische veeteelt stevig ingezet werd om antibiotica met een breed spectrum te beperken.
Vanuit AMCRA (het kenniscentrum inzake antibioticagebruik en resistentie bij dieren) en Belpork (zie p. 4-5) werden concrete actieplannen opgezet, gekoppeld aan ambitieuze doelstellingen om het antibioticagebruik in België tegen 2020 drastisch te verlagen. Met resultaat. AMCRA stelde namelijk drie doelen voorop, die al gehaald werden of waarvoor België goed op weg is om die te halen.
Vermijden is de beste optie
‘Momenteel zit het antibioticagebruik nog ingebed in onze veeteelt. Dat moet veranderen, want ook zonder antibiotica is veeteelt mogelijk. Daarom focussen we ook op de algemene gezondheid binnen bedrijven – want in bedrijven met gezonde dieren zijn geen antibiotica nodig. Goed voor het dierenwelzijn, goed voor de strijd tegen antibioticaresistentie én goed voor de producent die minder geneeskundige kosten moet maken’, vat prof. dr. Dewulf samen.
‘Om dit te realiseren moeten we individuele bedrijven aansporen om actie te ondernemen. Er zit evenwel een grote variatie in het antibioticagebruik van de verschillende bedrijven. Via individuele rapporten kunnen bedrijven zelf hun vooruitgang evalueren en benchmarken met de collega’s. Dankzij deze rapporten kunnen we ook snel de grootverbruikers detecteren. Dat stelt ons in staat om gerichter actie te ondernemen en in de toekomst het antibioticaverbruik nog fors te laten dalen’, besluit prof. dr. Dewulf.